مقاله بررسی معاد در نظر خیام و حافظ

معاد در نگاه خیام و حافظ

چکیده
حکیم عمر خیام نیشابوری در یکی از سالهای نیمه اول سده پنجم هجری به دنیا آمده و در حوالی سال 520 ه. از دنیا رفته است، این سالها مطابق با دورانی است که متشرعان و دکان داران مذهب با طرز فکر خشک و انعطاف ناپذیر خود آراء مخالف خود را بر نمی تابیدند و با برچسب تکفیر مخالفان خود را از سر راه بر می داشتند، خیام یکی از بزرگان تاریخ ادبیات فارسی است که از تهمت الحاد در امان نمانده است. اما آیا به درستی خیام ملحد بوده است یا اینکه افکار او نگاه هنرمندانه و معترض به عالم هستی است که درشعر دیگر هنرمندان و شاعرانی که به مسلمانی و خوش مذهبی معروفند نیز وجود دارد.
...
خیام در رباعیات یک نوع حیرت و تردیدی در مسئله معاد و عقیده ثابتی در تمتع از دنیا نشان می دهد چون فکرش در مبدأ و معاد به جایی منتهی نمی شود، معمای وجودرا غیر قابل حل می داند و چنین می نماید که یقینش در وجود مبدأ بیش از معاد است چنانکه می گوید:
باز آمدنت نیست چو رفتی رفتی
و جای دیگر می گوید:
این نقد بگیر و دست از آن نسیه بدار    کآواز دهل شنیدن از دور خوش است
حافظ نیز همین عقیده را اظهار داشته و گفته:
...